Osmanlı sarayında özel hayat
Padişah analarının neden hiç bir zaman Türk ve müslüman olmadıklarını anlamak için, padişahların özel hayatına bir göz atmamız gerekiyor.
Osmanlı sarayında özel hayat konusuna girince, bir oturuşta ayrı bir kitap yazabilirim. Ama önümüzdeki kitapta yerimiz sınırlı olduğundan bu yazıyı kısa örneklerle sınırlamak zorundayım.
Bu konuda daha fazla bilgilenmek isteyen okurlara, ömrünü Topkapı sarayında geçiren görgü şahidi Albert Bobowsky'nin kitabını tavsiye ederim:
Schachiner, 2017, Lager
Padişahlar ve seks
Her ne kadar padişahlar kendilerinin Allah'ın yeryüzündeki gölgesi olduklarını iddia ediyorlarsa da, diğer insanlar gibi doğuyor ve ölüyorlardı. Dolayısıyla diğer insanlar gibi cinsel ihtiyaçları vardı ve diğer insanlar gibi, insanlığın varlığından beri var olan "cinsel eğilimlerin çeşitliliği"ne tabi idiler. Bu demektir ki, bazı padişahlar hetero-, bazıları bi-, bazıları da homo-seksüeldi.
Buraya kadar herşey insanca.
Padişahları diğer insanlardan ayıran husus, tek başına diğer insanlar üzerinde iktidar sahibi olmaları, yani "hakimiyet" idi.
Diğer insanlar cinsel ihtiyaçlarının tatmini için kendileri dışındaki insanlara ihtiyaç duyarlarsa, bu insanlarla anlaşmak zorundaydırlar.
Padişahların bu zorunluluğu olmaması onları insanlık düşmanı canavarlar haline getirdi.
Kulampara
52.
Tûr (=Dağ) Suresi, 24
Sedef kabuğundaki inciler gibi oğlanlar onların etrafında dolaşacaklar.
(Ç:
MGS) Abu-r -Rida, 1998, B582B, S.664
(Ç: MGS) Goldschmidt, 1920, B5651B, S. 488
Bunlar ergenlik çağına ermemiş, henüz sakalı çıkmamış oğlanlar. Tur suresinde geçen "oğlan" kelimesi "gilman". Zenker'e göre "gilman", yahut "gilmanan", Arapça ve "gilam"ın çoğulu.
Zenker, 1866, Lexica 21, S.650
"Gilman" kelimesine Farsça "-perest" (=seven) eki gelerek Osmanlıca "Gilmanperest" (=Oğlanseven) kelimesi ortaya çıkıyor. Bu TC-Türkçesine "kulampara" olarak geçiyor.
İbrahim dinlerinde ibnelik
Musevîlerin kitabı Eski Ahid'de homoseksuellik yasak. Eski Ahid hristiyanlar için de geçerli.
Leviticus, 18:
18.
Bir erkekle, bir kadınla olduğun gibi birlikte olmayasın, bu bir iğrençliktir.
29. Öyleyse böyle iğrençlikler yapan herkes, böyle işler yapan kişiler,
halklarının içinden çıkarılarak yok edilmelidir.
(Ç: MGS) Hamp, 1963, B5716B, S. 132
Beni İsrail'de bu günah recm (=taşlamak) ederek yahut yakarak (odun yığını) cezalandırılıyor.
Apostel Paulus'un Romalılara mektubu
1:
26. Bunun için Allah bunları utandırıcı günahlara teslim etti; (bunların) kadınları doğaya karşı ilişkiyi doğal ilişkinin yerine koydular;
27. ve aynı şekilde erkekler de kadınla doğal ilişkiyi bırakıp birbirlerine duydukları tutku ile yandılar; erkekler utandırıcılığı erkeklerle yaptılar ve sapıklıklarının kârını hak ettiler.
32. Allah'ın, böyle işler yapanlar hakkındaki kararının ölüm olmasını bilmelerine rağmen, yalnız kendileri yapmadılar, hem de yapanları da takdir ettiler.
(Ç: MGS) Hamp, 1963, B5716B, S. 198
Yani İncil (Yeni Ahit)'de homoseksüellik utanç verici, ama insanlar tarafından cezalandırılmıyor. Cezayı Allah veriyor.
Qur'an'da homoseksüelliği yasaklayan, hele cezalandırılmasını isteyen bir ayet yok.
Muftî
Osmanlı Devleti'nde islam dininin en yüksek temsilciliğini yapan Muftî yahut şeyh ul-islam eşcinselliği yasallaştırıor:
II. Bayezid'in oğlu Selim (Yavuz), oğlancı şairleri korumuştur. En sert oğlancılık kitabının yazarı şair Gazalî, Yavuz döneminde işini sürdürmüştür. Daha da önemlisi, Yavuz Sultan Selim dönemin şeyhülislamı Kemalpaşazade'ye (İbn-i Kemal, 1468-1536), Rücûu'ş-Şeyh ilâ Sibâhü fi'l Kuvvet-i Ale'l-Bah adlı meşhur cinsellik kitabını (bahnameyi) yazdırtmıştır. Bu kitapta, oğlancılık ilişkileri de anlatılmaktadır. Sonraki yüzyıllarda bu kitabın farklı adlarda yapılan baskıları başka padişahlara da sunulmuştur. Bu durum, Yavuz Sultan Selim'in sarayda oğlancı ilişkileri devam ettirdiğini göstermektedir.
İnternet Kaynakları: Zelyut, 11. 04. 2019, B63B/8
Osmanlı devrinde
de homoseksüelliği yasaklayan bir kanun yoktu.
Tuhfet Ul-Mulk, 1773
Osmanlı'da eşcinsellik kültürü
Osmanlı'da homoseksüelliğin çeşitli adları var: Lutîlik, ibnelik, oğlancılık, bademcilik...
Eşcinsellik Osmanlı kültüründe, özellikle minyatür sanatında ve divan edebiyatında büyük bir yer tutuyor.
Köçek
"Surname" (=Sünnet düğünü kitabı)lerde dansederken gördüğümüz "köçek" yahut "raqqas"lar kadın kıyafetinde sakalsız erkeklerdir.
Kendisi de bir eşcinsel olan ünlü yazar Reşat Ekrem Koçu'ya kulak verelim: 'Genç ve yakışıklı delikanlılar meşkhanelerde veya oyunlarıyla ün yapan köçeklerin yanında uzun zaman çalışmak suretiyle yetişirlerdi. Raksın kendine göre birtakım usul ve kaideleri vardı: Kafa tutmalar, omuz titremeler, bel kırmalar, topuk çarpmalar, tırnak üstünde uçar gibi koşmalar... Köçeklerin bazen şehvetengiz kadın elbiseleri giydikleri de olurdu. Raks, seyirciyi çıldırtan bir temsildi. Müzikle gerilen sinirler, güleryüzlü, kadın kıyafetli, kadın edalı yosmaların kışkırtıcı oyunlarından tahammülsüz bir hale gelirdi.'
Hacır, 15. 04. 2019, B63B/15
SaqÎ
Kharabat da denilen meyhanelerde saqîler hizmet ederdi. Kendilerine şiirler yazılan "saqî" (=içki sunan)ler oğlandır. Şancı ve ensemble yöneticisi olarak sahnede yüzlerce defa seyirciyi ağlattığım lied (=song) repertuarında "saqî ya mey sun" konulu liedler büyük bir yer tuttu.
Hamam
Eşcinsellerin kapalı sayılan Osmanlı toplumunda arz-ı endam ettiği
en önemli yer elbette hamamlardı. Hamamlarda 'döşek yoldaşlığı' tarifesi
olan bir kalemdi.
'Oğlan'ların servis edildiği bu tarifede fiyat 300 akçeden başlıyordu. (Hamamlardaki eşcinsel serüveni anlatan en önemli kaynak Dellakname-i Dilkuşa'dır (Gönül Açan Tellaklar). Derviç İsmail tarafından kaleme alınan risalede 17. yüzyılın sonlarında İstanbul'da 408 hamamda 2.300 tellağın çalıştığını bunların büyük bir kısmının da eşcinsel olduğu anlatılıyor.)
Hacır, 15. 04. 2019, B63B/15
Kostantiniyye'de Hizan denilen erkek fahişeler var. Bunlar esnaf olarak tanınıyor ve "Defter-i Hizan"da resmen kayıtlılar.
Literatür: Çelebi,1996, TRKLİ20018
Yeniçeri Ocakları ve Civelekler
Yeniçeri ocaklarında homoseksüellik yasak değildi. İbne askerlere civelek denirdi.
Hatta savaşlarda
ihtiyacı karşılamak üzere civelekler taburu bile oluşturulmuştu. Civelek
taburunda yer alan askerlerin her birini bir yeniçeri sahiplenmişti. Adeta
aralarında karı-koca ilişkisi vardı.
Ergun Hiçyılmaz, 1810 yılında bir civelek oğlan için Galata'dan sorumlu
25. Orta ile 75. Orta adlı yeniçeri birliklerinin iki gün boyunca çatıştıklarını
anlatır. 'Civeleklere sahip olmak başlı başına bir meseledir', der.
Hacır, 15. 04. 2019, B63B/15
Şairler:
İrdelmen oğlanların övülmesi konusunda aşağıdaki divan şairlerinden örnekler veriyor:
Mesihî, Enderunlu Fazıl Bey, Sükkerî, Nedim, Hamdullah Hamdi, Nevî, Merzifonlu Eyyûb Sabri, Behişti, Veysî.
İnternet Kaynakları: İrdelmen, 13.04.2019, B63B/11, B63B/9
Rıza Zelyut, "Osmanl?'da Oğlancılık" adlı kitabında ibneliği öven şairlerin listesine a?şağıdaki padişahları ilave ediyor:
II.Murad, Mehemmed II. (Mahlası Avni), Yavuz Sultan Selim, Kanuni Süleyman (Mahlası Muhibbî).
İnternet Kaynakları: Zelyut, 11. 04. 2019, B63B/8
Bu
yazıyı çok daha fazla uzatmamak için, divan edebiyatının iki önemli şairi,
Baqî ve Fuzulî'yi listeye şahsen ekleyip bu konuyu burada kapatıyorum.
Buraya kadar diyebiliriz ki, zamanın bazı diğer hükümdarlıkları
homoseksüelliği yasaklarken Osmanlı yalnız tolerans göstermiyor, hatta
bu konuda bir kültür oluşturuyor.
Ama işin başka bir yönü var: Padişahların homoseksüel eşleri profesyonel "hîz"ler değil, köle edilmiş erkekler. Padiþahlar kadınlara olduğu gibi erkeklere de tecavüz ediyor.
Bundan sonraki
yazımız erkek seks kölelerine dair.
Ps:
Anlaşıldığını umarım ki, ki bu yazıyı yazarken eşcinselliği eleştirmek
gibi bir niyetim olmadı. Eleştirdiğim bir şey varsa, T. C. resmi tarihinde
şu iki gerçeğin gizlenmesidir:
1) Padişahlar
Türk değildir.
2) Osmanlı Devleti kendi çıkarlarına göre bir İslam yaratmış ve ideoloji
olarak kullanmıştır.